Historijski muzej Bosne i Hercegovine osnovan je netom po završetku Drugog svjetskog rata, 13. novembra 1945. godine, kao Muzej narodnog oslobođenja. Sprva je bio smješten u Vijećnici, a 1963. godine je preseljen u namjenski izgrađenu zgradu na Marijin Dvoru. 

Do danas je ovaj Muzej više puta mijenjao ime i širio djelatnost. Od 1949. do 1967. zvao se Muzej narodne revolucije BiH, od 1967. do 1993. nosio je naziv Muzej revolucije BiH, a 1993. godine dobio je današnje ime – Historijski muzej BiH.

Muzej tretira kompletnu historiju Bosne i Hercegovine od prvog spominjanja imena Bosna u historijskim izvorima (u spisu “De administrando imperio“ Konstantina Porfirogenita iz 949. godine) do danas.

Kolekcija Muzeja podijeljena je u šest zbirki – zbirku arhivske građe, zbirku fotografija, zbirku trodimenzionalnih predmeta, zbirku umjetničkih djela, stručnu biblioteku i dokumentacioni centar.

Fond Muzeja broji oko 400.000 predmeta, među kojima su i brojni rariteti.