Gazi Husrev-begova džamija

Gazi Husrev-begova džamija, među narodom poznatija kao Begova džamija, izgrađena je 1530. godine. Džamija se nalazi u središtu Baščaršije, između ulica Sarači, Ćurčiluk veliki, Čizmedžiluk i Mudželiti veliki.

Ažurirano: 27.12.2018.

Okružena je brojnim dućanima, a u blizini se nalazi i čuvena Sahat kula, jedina sahat kula u svijetu koja mjeri lunarno, “a la turca” vrijeme, usklađeno prema vremenu pet dnevnih namaza (islamskih molitvi).  

Zadužbina Gazi-Husrev bega


Begovu džamiju projektovao je Adžem Esir Ali, Perzijanac iz Tabriza, koji je u to doba bio glavni arhitekta Osmanskog carstva. Džamija je izgrađena kao vakuf (zadužbina) osmanskog namjesnika Gazi Husrev-bega, koji je Bosnom uz manje prekide vladao od 1521. godine, pa sve do smrti - 1541. godine.

Premda je Isa-beg Ishaković utemeljio grad, Gazi Husrev-beg je Sarajevu podario njegov prepoznatljiv lik i neke od glavnih znamenitosti. Pored džamije, ovaj dobrotvor je u naslijeđe generacijama iza sebe ostavio i bezistan (trgovački centar), hamam (javno kupatilo), medresu (višu školu), biblioteku ...

Begova džamija se danas s pravom smatra najznačajnijim arhitektonskim spomenikom osmanske vladavine u Bosni i Hercegovini. Kroz historiju je pretrpjela  brojna oštećenja, većinom uslijed čestih požara u staroj čaršiji, ali je svaki put iznova obnavljana.

Današnji oblik džamije sa kupolom visokom 26 metara datira iz 1893. godine, kada je restaurirana. Pet godina nakon restauracije Begova džamija će, prva od svih džamija u svijetu, dobiti i električnu rasvjetu.

Pored istinske ljepote same građevine, u kojoj se ogleda sva raskoš stila ranocarigradske arhitektonske škole, ne može proći nezapažena ni ljepota šadrvana (javne česme u džamijskom dvorištu), gdje su vjernici odvajkada mogli uzeti abdest (pranje prije molitve), a putnici – namjernici utoliti žeđ.

Nekada je u dvorištu džamije postojala i muvekithana (opservatorij) u kojoj se na osnovu preciznih tehnika i instrumenata određivalo tačno vrijeme molitvi. U njoj su radili muvekiti koji su morali odično poznavati matematiku, astrologiju i astronomiju. Danas je na tom istom mjestu, u spomen na sarajevske muvekite, postavljen ekran, koji očitava vrijeme molitve po srednjeevropskom vremenu.

U dvorištu džamije, u sjenci stoljetnih lipa, nalaze se i dva turbeta (nadgrobni spomenici u obliku manjih kupola), u kojima su ukopani Gazi Husrev-beg i njegov do smrti vjerni prijatelj Murad-beg Tardić.

Već punih pet stoljeća tokom svakog dana mjeseca razmazana vjernici nakon ikindije  (poslijepodnevnog namaza) uče dovu (molitvu) Gazi Husrev-begu na njegovom turbetu.

U haremu (dvorištu) džamije ukopani su i brojni bošnjački prvaci, među kojima su i reisu-l-ulema Mehmed Džemaludin Čaušević, političar dr. Mehmed Spaho, reformator Ali-beg Firdus, pjesnik Safvet-beg Bašagić ...

Gazi Husrev-begova džamija bila je otvorena čak i za vrijeme posljednjeg rata kada je, u više navrata, pogođena sa preko 100 granata. Danas, ona je obnovljena do punog sjaja i predstavlja najznačajniji džamiju ne samo u BiH, nego na cijelom Balkanu.