Urbana jezgra Sarajeva začeta je podizanjem Careve džamije i gradskih četvrti na lijevoj obali Miljacke, dok je trgovište koje su Osmanlije zatekle na desnoj obali Miljacke s vremenom preraslo u koloplet zanatskih čaršija, danas poznatih po imenu Baščaršija.
U 16. i 17. stoljeću Baščaršija je bila najveći trgovački centar središnjeg Balkana, a danas je historijska jezgra grada, gdje se, uz brojne znamenitosti nalazi i epicentar tradicionalne zanatske proizvodnje i gastronomske ponude.
Duh Orijenta
Prve objekte u staroj sarajevskoj čaršiji podigli su Isa-beg Ishaković i najveći vakif Sarajeva Gazi Husrev-beg, koji je od 1521. do 1541. sagradio Gazi Husrev-begovu džamiju, hanikah, bezistan, Sahat kulu, Kuršumli medresu, Imaret, stotine dućana...
Od tadašnjih hanova i karavan-saraja očuvan je jedino Morića han, koji posjetiocima unikatnom arhitekturom dočarava atmosferu mjesta u kojima su se u davna doba sretali putnici – namjernici iz svih krajeva svijeta.
U osmansko doba je u Sarajevu izgrađen veliki broj džamija. Onih monumentalnih poput Gazi Husrev-begove, Careve, Ali-pašine, ali i intimnijih poput Baščaršijske, Ferhadije, Bakr Babine, Bakijske, Čekrekčijine...
Sat na sarajevskoj Sahat - kuli jedini je javni sat u svijetu koji mjeri lunarno, a la turca vrijeme, po kojem se određuje vrijeme islamskih dnevnih molitvi i prema kojem se smjena dana dešava u trenutku zalaska sunca.
U gradu je nekada postojalo stotine sebilja (javnih česmi u obliku kioska), a danas je jedini sačuvan onaj Wittekov na Baščaršijskom trgu, nadaleko prepoznatljivi simbol Sarajeva.
Posjetioci obično žele „obuhvatiti“ Sarajevo pogledom sa nekog od vidikovaca, a posebno ih oduševljava šetnja do zidina Starog grada Vratnika, koje su oko tog naselja poviše Baščaršije izgrađene nakon što je Eugen Savojski 1697. provalio do Sarajeva, opljačkavši i spalivši grad.
Nekad se u sklopu vratničkog bedema nalazilo pet utvrđenja - tabija, od kojih su danas u relativno dobrom stanju Bijela i Žuta - Jekovačka tabija, sa koje u vrijeme svetog islamskog mjeseca ramazana u sumrak tradicionalno puca top, koji označava trenutak prekida cjelodnevnog posta.
Jedini potpuno očuvani komad odbrambenog zida jeste onaj između kapi-kula Ploče i Širokac, koji danas, sa ove dvije kapi-kule, pripada Muzeju Alija Izetbegović.
Susret kultura
U Sarajevu se mogu vidjeti i stećci - kameni nadgrobni spomenici iz predosmanskog perioda. Neki od njih su remek djela srednjovjekovne umjetnosti, a najpoznatiji je Zgošćanski stećak, koji se nalazi u vrtu Zemaljskog muzeja BiH.
Na zanimljivu historiju Sarajeva i bogatu kulturu naroda koji ovdje žive podsjećaju brojni objekti, poput jednog od najstarijih sakralnih objekata u Sarajevu - Stare pravoslavne crkve, posvećene Svetim arhandželima Mihailu i Gavrilu. Pretpostavlja se da je izgrađena sredinom 16. stoljeća, i to na mjestu još starije crkve.
O višestoljetnom životu Jevreja u Sarajevu svjedoče: Stari hram, u kojem se danas nalazi Muzej Jevreja, Staro Jevrejsko groblje, koje je jedno od najvećih posljednjih počivališta Jevreja u Evropi, Galerija Novi Hram, Aškenaška sinagoga i sarajevska Haggadah, koja se čuva u Zemaljskom muzeju BiH.
Dolaskom Austro-Ugarske uprave u gradu se podižu višespratnice izgrađene u zapadnoevropskom stilu, ali i monumentalne građevine, poput Sarajevske Vijećnice, svjetskog simbola susreta civilizacija. Ovo sjedište gradske uprave izgrađeno je u pseudomaurskom stilu, koji je arhitektonski spoj Istoka i Zapada.
Susret Istoka i Zapada se u Sarajevu najbolje može doživjeti na mjestu pod nazivom „Sarajevo susret kultura“, gdje se Sarači sa svojim orijentalnim šarmom nalaze nasuprot Ferhadiji i njenoj zapadnjačkoj gracioznosti.
Crkva Svetog Ante Padovanskog, sagrađena 1882. godine, bila je jedina katolička bogomolja u gradu do završetka gradnje Katedrale Srca Isusova 1889. godine.
Nakon austrougarske okupacije u Sarajevu raste i broj evangelista, te dolazi do potrebe za gradnjom evangelističke crkve. Crkva je izgrađena 1899. godine, kao jedna od najljepših zgrada u Sarajevu, a u njoj je danas smještena Akademija likovnih umjetnosti (ALU).
Priče sarajevskih mostova
Ispred zgrade ALU nalazi se atraktivni pješački most Festina Lente, izgrađen 2012. godine kao projekat studenata Odsjeka produkt dizajna Akademije, čiji je cilj bio stvoriti novi simbol grada. Na sredini mosta se nalazi heliks, kao simbol kapije - tradicionalnog elementa bosanske arhitekture. Kroz heliks se iz gradskog centra prelazi u prostor umjetnosti.
I ostali sarajevski mostovi pričaju zanimljive priče.
Kozija ćuprija jedini je u cijelosti sačuvan most iz osmanskog perioda na rijeci Miljacki. Sagrađena je u 16. vijeku na Carskoj džadi, putu koji je iz Sarajeva vodio za sjedište Osmanske carevine – Istanbul.
U starom dijelu grada nalazi se i Latinska ćuprija, koja se, kao nijemi svjedok Sarajevskog atentata od 1918. do 1993. godine zvala Principov most, po atentatoru Gavrilu Principu. Atentat na austrougarskog prijestolonasljednika promijenio je tok svjetske historije i doveo do početka Prvog svjetskog rata i raspada Austro-Ugarske monarhije.
Može se reći da je dešavanjima na Mostu Suade i Olge, smještenom između naselja Kovačići i Marijin Dvor, završena socijalistička era u BiH, jer su 05. aprila 1992. godine na ovom mjestu poginule učesnice antiratnih protesta Suada Dilberović i Olga Sučić, koje se smatraju jednim od prvih, nevinih žrtava posljednjeg rata.
Nedaleko je smješten i pješački most Ars Aevi, koji spaja obale rijeke Miljacke u blizini Zemaljskog i Historijskog muzeja BiH, na mjestu gdje bi trebao biti izgrađen istoimeni muzej savremene umjetnosti. Most je dizajnirao čuveni italijanski arhitekta Renzo Piano, koji je i autor projekta buduće zgrade muzeja.
Antifašizam u Sarajevu
Sarajevo je grad burne historije, koji je u posljednjih sto pedeset godina bio dijelom osam različitih država (Osmanskog carstva, Austro-Ugarske monarhije, Države Slovenaca, Hrvata i Srba, Kraljevine SHS, Kraljevine Jugoslavije, Nezavisne države Hrvatske, Socijalističke Jugoslavije i nezavisne Bosne i Hercegovine).
Ipak, najviše monumentalnih spomen obilježja u Sarajevu sačuvano je iz perioda nakon Drugog svjetskog rata.
Spomen bista Vladimiru Periću - Valteru, legendarnom vođi sarajevskog pokreta otpora u Drugom svjetskom ratu, nalazi se nedaleko od mosta Skenderija, pokraj zgrade stare Električne centrale. O ovom narodnom heroju snimljen je jedan od najomiljenijih partizanskih filmova - „Valter brani Sarajevo“.
Valter je sahranjen u Spomen - parku Vraca, koji okružuje nekadašnju austrougarsku tvrđavu izgrađenu krajem 19. stoljeća u naselju Vraca, na sjevernim padinama Trebevića. Tokom okupacije Sarajeva u Drugom svjetskom ratu tvrđava je pretvorena u logor i stratište, a nakon rata je postala simbol otpora i borbe građana Sarajeva protiv fašizma.
Na raskrnici ulica Ferhadija, Mula Mustafe Bašeskije i Titove, nalazi se Vječna vatra, spomenik oslobodiocima Sarajeva u Drugom svjetskom ratu, koji je javnosti predstavljen povodom proslave prve godišnjice oslobođenja Sarajeva, 06. aprila 1946.
Spomenik se sastoji od ploče sa tekstom i bakarnog ognjišta u obliku lovorovog vijenca, sa otvorenim i stalno upaljenim plamenom, koji simbolizira vječno živo sjećanje na oslobodioce Sarajeva.
Sarajevo pod opsadom
Uoči uspješno održanih Zimskih olimpijskih igara 1984. godine, u Sarajevu i na okolnim planinama su izgrađeni brojni sportski i ugostiteljski objekti, poput bob staze, Olimpijskog kompleksa Zetra, Hotela Holiday Inn...
O ovom velikom događaju svjedoči Olimpijski muzej, ali i ostaci građevina izgrađenih za potrebe Olimpijade, a porušenih tokom opsade Sarajeva od 1992. do 1996. godine.
O najdužoj opsadi jednog grada u modernoj historiji priča i muzej Tunel spasa, koji danas čuva brojne eksponate, a koji je bio jedina veza Sarajeva sa ostatkom svijeta od jula 1993. do kraja februara 1996. godine.
Šetnja gradskim ulicama otkriva sarajevske ruže - tragove granata u asfaltu ispunjene crvenim voskom, koje svjedoče o desetinama hiljada granata koje su pale na Sarajevo.
U centru grada, u Velikom parku, nalazi se spomenik posvećen djeci poginuloj tokom opsade, a kojeg tvore bronzani prsten od istopljenih čahura granata i dvije staklene skulpture, koje predstavljaju majku koja štiti dijete.
Na tragični period '90-tih podsjeća Memorijalna Galerija 11/07/95, muzej koji ima za cilj sačuvati sjećanje na tragediju Srebrenice.
Iznad Baščaršije, na Šehidskom mezarju Kovači se među mezarima (grobovima) branitelja Sarajeva nalazi turbe (mauzolej) - posljednje počivalište njihovog ratnog komadanta Alije Izetbegovića, a nedaleko od mezarja, smješten je i Muzej posvećen Aliji Izetbegoviću, prvom predsjedniku nezavisne BiH.
Podsjećamo vas da se i dalje pridržavate obaveznih i preporučenih mjera u cilju sprečavanja širenja Covid-19, te nosite zaštitne maske i držite fizičku distancu.
