Sarajevska pivara

Sarajevska pivara, osnovana 24. maja 1864. godine, baštini tradiciju najstarijeg industrijskog postrojenja u BiH i važi za jedinu pivaru koja je kontinuirano proizvodila u dva velika carstva – Osmanskom i Austro-Ugarskom.

Ažurirano: 14.08.2024.

Preteča današnje pivare bila je tvornica na obodu ondašnjeg Sarajeva, danas naselju Kovačići, koju je upravo te 1864. utemeljio stanoviti Josef Feldbauer iz Stare Gradiške u Hrvatskoj.

Preteča sarajevske pivare

Na otvorenju pivare, prvorazrednom društvenom događaju tog doba, iskupilo se mnoštvo naroda, na čelu sa tadašnjim bosanskim valijom Topal Osman-pašom.

Taj događaj skoro 70 godina kasnije, 1930. godine, opisuje Jugoslovenski list:

„Prvo točenje piva bilo je svečano. U hladovitom šljiviku, u dolini više pivare, po prostrtim ćilimima poredani su bili oko okrugle sofre, pokrivene svakim mezetlucima, jastuci i dušeci za goste, a kraj potočića u dnu šljivika okretali su se na ražnju janjci."

Feldbaueru posao nije procvjetao, pa pivaru 1870. preuzima Slovenac Andrija Gerdoutsch, koji je prozva Češka pivovara. Koju godinu ranije, u Lukavici pored Sarajeva je Risto Tredulović iz Ljubinja, također, otvorio malu pivaru.

Ipak, najznačajniji događaj u historiji sarajevskog pivarstva zbio se 1881. godine, kada je na snažnom izvorištu veoma kvalitetne vode u naselju Bistrik pivaru otvorio bečki poduzetnik Heinrich Löwe.

Pivare na Bistriku, u Kovačićima i u Lukavici su 1893. spojene u jedinstveno preduzeće Dionička pivara u Sarajevu, koje je u narednim godinama postalo jedna od najvećih pivara u Austo-Ugarskom carstvu.

Tragični momenti

Teška vremena za ovu tvornicu nastupaju 1914. godine, kada se na samo nekoliko stotina metara od zgrade pivare na Bistriku dogodio Sarajevski atentat, nakon čega je uslijedio Prvi svjetski rat.

Poslije rata pivara je prvo pripala jednom bečkom fondu, da bi 1923. bila nacionalizirana. Nakon Drugog svjetskog rata, 3. maja 1947, Dionička pivara Sarajevo je nazvana - Sarajevska pivara.

Proizvodnja u narednim decenijama, sve do 1991. ubrzano raste, pa Sarajevska pivara postaje jedna od četiri vodeće pivare u bivšoj Jugoslaviji. Početkom '90-tih pivaru su privatizirali njeni radnici, na čelu sa menadžmentom firme.

Posljednji rat ispisao je još jedno tragično poglavlje u knjizi historije Sarajevske pivare. Zbog činjenice da leži na izvorištu pitke vode, kojom je snabdijevala stanovnike opkoljenog Sarajeva, na zgradu pivare palo je nekoliko stotina granata, a u redovima za vodu ubijeno je i ranjeno više desetina Sarajlija. Ipak, čak ni u to najteže vrijeme Sarajevska pivara nije prekidala sa proizvodnjom.

Nakon završetka rata fabrika je obnovljena i Sarajevska pivara je ponovo zauzela mjesto jednog od tržišnih lidera u proizvodnji piva, ali i gazirane i negazirane vode, bezalkoholnih pića i sokova u BiH.

Kompleks Sarajevske pivare, građen kao mješavina orijentalnog i klasičnog evropskog stila, uvršten je u godinama nakon posljednjeg rata na privremenu listu nacionalnih spomenika BiH.

Danas u tom objektu pored tvornice piva djeluje i reprezentativni ugostiteljski objekat Pivnica HS, te Muzej Sarajevske pivare, čiji eksponati pričaju uzbudljive priče o historiji pivarstva, ali životu u Sarajevu tokom jedne epohe.