Ovogodišnji pesah bit će proslavljen intimno, u užim porodičnim krugovima, a molitva, uz koju je čak i tokom opsade Sarajeva bila održavana sedah večera koja je u Aškenaškoj sinagogi okupljala do 200 članova Jevrejske zajednice, može se pogledati putem linka.
Hazan sarajevske sinagoge Igor Bencion Kožemjakin je uoči Pesaha članovima Jevrejske zajednice podijelio beskvasni hljeb koji se jede za vrijeme praznika, a onima koji ne čitaju hebrejsko pismo poslana je molitva na latiničnom pismu.
Običaj je i da se tokom Pesaha čita i Haggadah, jevrejska obredna knjiga. Jedna od najpoznatijih je Sarajevska Haggadah, koja se kao neprocjenjivo remek-djelo srednjovjekovne jevrejske umjetnosti, danas čuva u Zemaljskom muzeju BiH. Nju su u Sarajevo u 16. stoljeću donijeli Sefardi, prvi Jevreji koji su došli u naš grad nakon što su protjerani iz Španije i Portugala.
Jevreji u Sarajevu
Prvobitno su Jevreji bili nastanjeni u Sagrakči Hadži Mahmudovoj mahali, u narodu poznatoj pod imenom Ulomljenica, a koja je obuhvatala dijelove današnjih ulica Sagrdžije, Ulomljenica i Toromanova.
Pored bavljenja trgovinom, krajem 15. i početkom 16. stoljeća Sefardi u Sarajevu otvaraju preteče modernih apoteka - prodavnica sa ljekovitim travama, medikamentima i mirođijama, koje su se nazivale attari.
Jevrejska opština u Sarajevu osnovana je 1565. godine, a kako se broj sarajevskih Jevreja povećavao, zatražili su od osmanskih namjesnika da im se odredi prostor za stanovanje i obavljanje vjerskih dužnosti.
Tada je veliki vezir Sijavuš-paša dao sredstva da se 1581. godine u blizini Sarajevske čaršije za Jevreje izgrade Sijavuš-pašine daire, veliki han kojeg su Jevreji prozvali Kortiž, a ostale Sarajlije – Velika avlija.
U to vrijeme to je bila jedina jevrejska nastamba u Evropi čija su vrata bila uvijek otključana, pa su je putnici-namjernici prozvali „Mali Jerusalem“.
U toj jevrejskoj mikročetvrti krajem 16. stoljeća izgrađena je i prva sinagoga u Sarajevu – Stari hram, poznat i po imenima Stara sinagoga, u čijem prostoru se danas nalazi Muzej Jevreja.
Prvi poznati sarajevski rabin bio je Samuel Baruh iz Soluna, čiji se nadgrobni spomenik smatra najstarijim na Starom jevrejskom groblju na Kovačićima, gdje su sarajevski Jevreji sahranjivani još od polovine 17. stoljeća.
Sefardi i Aškenazi
Nakon okupacije Bosne od strane Austro-ugarske monarhije (1878.), Sarajevo su počeli naseljavati i Jevreji Aškenazi. Tokom 1879. godine osnovana je Aškenaška općina, a 1902. po projektu Karla Paržika je izgrađena i Aškenaška sinagoga, koja je danas jedina aktivna jevrejska bogomolja u Sarajevu, treća po veličini u Evropi.
Sefardi, kojih je i dalje bilo više, su od 1926. do 1930. godine izgradili Veliki hram – Templ (danas zgrada Bosanskog kulturnog centra), koji je mogao primiti oko 2.000 vjernika.
Po popisu iz 1935 / 1936. godine u Sarajevu je živjelo 12.500 Jevreja, ili oko 16 procenata stanovništva grada, koji je u to doba brojao oko 80.000 stanovnika.
Tokom Drugog svjetskog rata fašističku okupaciju i deportacije u koncentracione logore preživjelo je tek nešto više od 1.500 sarajevskih Jevreja, većinom onih koji su učestvovali u partizanskom pokretu i borbi za oslobođenje Jugoslavije.
Jedan dio sarajevskih Jevreja se nakon Drugog svjetskog rata odselio u Izrael, dio je otišao i tokom posljednjeg rata, pa danas sarajevska jevrejska zajednica broji između 500 i 700 članova.
Iako je danas njihov broj mali, ogroman je uticaj Jevreja na razvoj Sarajeva kakvog ga danas poznajemo, onog Sarajeva kojeg je čak i Papa Franjo nedavno nazvao Jerusalemom Evrope.
