Nakon okupacije 1878. godine, Austrougarska ubrzano započinje gradnju mreže uskotračnih pruga, u svrhu snabdijevanja svojih vojnih garnizona i eksploatacije rudnog i šumskog bogatstva Bosne i Hercegovine.
Prvi voz u Sarajevo stiže 1882. sjevernom prugom iz Zenice, na stanicu koja se nalazila nedaleko od tvorničkog kompleksa Vaso Miskin Crni u naselju Pofalići.
Željeznička stanica na Ilidži izgrađena je za potrebe južne pruge koja je od 1891. spajala Sarajevo sa Jadranskim morem, dok je stanica na Bistriku bila polazište istočne pruge prema Dobrunu kod Višegrada, u rad puštene 1906. godine.
Nakon Drugog svjetskog rata se kroz radne akcije u čitavoj bivšoj Jugoslaviji ubrzano počinje obnavljati uništena i graditi nova saobraćajna infrastruktura.
Arhitekti iz Čehoslovačke i Istočne Njemačke
Jedan od najznačajnijih projekata tog doba bila je izgradnja željezničke pruge Šamac – Sarajevo, koja je trebala povezati industrijski bazen sjeverne Bosne sa glavnim gradom BiH.
Planirano je da pruga završi na novoj željezničkoj stanici u Sarajevu, monumentalnom zdanju čija je izgradnja započeta u junu 1947. godine, po nacrtima arhitekata iz Čehoslovačke i Istočne Njemačke.
To ambiciozno arhitektonsko rješenje, sa krovom od armirano-betonske ljuskaste konstrukcije, trebalo je postati jednim od simbola superiorne arhitekture Istočnog bloka.
Međutim, samo godinu dana nakon početka gradnje, u junu 1948. komunistički Informbiro rezolucijom napada Komunističku partiju Jugoslavije i njeno rukovodstvo, nakon čega dolazi do potpunog zahlađenja odnosa Jugoslavije sa komunističkim zemljama, na čelu sa Staljinovim Sovjetskim savezom.
Projektanti i glavnina tehničkog osoblja napušta Sarajevo, a gradnju nastavlja Ministarstvo za građevine Narodne republike BiH.
Na čelo projekta dolazi pomoćnik ministra, arhitekta Jahiel Finci (jedan od osnivača Tehničkog fakulteta i pokreta Collegium Artisticum), kojem pomažu kolege Muhamed Kadić i Emanuel Šamanek, te inžinjeri Bogdan Stojkov i Lorenc Eichberger.
Sa njemačkim ratnim zarobljenicima, koji su kao radnici učestvovali u izgradnji stanice, sklopljen je dogovor da radove nastave bez stalnog tehničkog nadzora, a zauzvrat su im bili poboljšani uslovi života i dato obećanje da će biti oslobođeni čim gradnja bude okončana.
Nacionalni spomenik
Najzad, nakon skoro šest godina od početka izgradnje, nova Željeznička stanica u Sarajevu otvorena je u proljeće 1953. i danas je jedna od prepoznatljivih atrakcija grada na Miljacki.
Na sjednici Komisije za očuvanje nacionalnih spomenika BiH, održane 26. aprila 2018. godine, Željeznička stanica sa trgom u Sarajevu proglašena je nacionalnim spomenikom BiH.
